سازوکارهای ارتقاء مسئولیت ذهنی کارکنان بخش دولتی: پژوهش ترکیبی

دولت ها از یک سو می بایست به الزامات یک جامعه دموکراتیک و حکومت خوب پاسخگو باشند و از طرفی دیگر می بایست اعتماد لازم را در میان شهروندان ایجاد کنند و پاسدار منافع عامه باشند. در هر حال از آنجاییکه حجم عظیمی از خدمات دولت از طریق سازمان های بخش عمومی به دست شهروندان می رسد لذا عملکرد این سازمان ها در زمینه های مختلف اصلی ترین شاخصی است که مردم با استناد به آن در مورد قابلیت و سطح کفایت یک حکومت به قضاوت می نشینند. اما امروزه شاهد هستیم که با به سر بردن در عصر بحران اخلاقی و کاهش شدید اعتماد مردم نسبت به رعایت جنبه های قانونی و اصول اخلاقی توسط خدمتگزاران بخش دولتی و بوروکراسی ها، موج مسئولیت گرایی گریز ناپذیری در میان مسئولان سازمانی و پژوهشگران شکل گرفته است. به عبارتی تضعیف ارزش ها و استانداردها در سازمان های بخش عمومی خود را در اشکال فساد نهادینه شده و رسوایی های اخلاقی مقامات ارشد سازمان ها و پایمال شدن حقوق شهروندان متجلی ساخته است. بنابراین به نظر می رسد برای رهایی از این بحران اخلاقی و فساد فراگیر در سازمان های بخش عمومی نیاز به تحولی اساسی در ذهن و اندیشه خدمتگزاران بخش دولتی ضروری باشد. اگر افراد دارای حس قوی از مسئولیت پذیری باشند نه تنها رفتارهای غیرقانونی و غیراخلاقی را بر نمی تابند بلکه به طور مداوم در مورد پیامدهای رفتارها و تصمیمات خویش بر منفعت عامه مردم به قضاوت می نشینند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی سازوکارهای ارتقاء مسئولیت ذهنی کارکنان بخش دولتی در 26 سازمان خدمات عمومی کشورمان انجام شده است. در بخش کیفی این پژوهش سه دسته سازوکار، شامل سازوکارهای سازمانی، مدیریتی و شغلی برای ارتقاء مسئولیت ذهنی شناسایی شدند. به علاوه در بخش کمّی این پژوهش نیز مشخص شد که بین بهره گیری از این سازوکارها در وضع موجود و وضع مطلوب آنها فاصله معناداری در سازمان های خدمات عمومی کشورمان وجود دارد.